Wdrożenie art. 176 KSH w kontekście bezpieczeństwa dla przedsiębiorcy

Artykuł 176 Kodeksu spółek handlowych (KSH) stanowi ważne narzędzie umożliwiające wspólnikom spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.) wykonywanie powtarzających się świadczeń niepieniężnych (PŚN) na rzecz spółki. Wdrożenie tego przepisu może przynieść wiele korzyści, jednak wiąże się również z ryzykiem interpretacyjnym ze strony instytucji takich jak ZUS i NFZ. W poniższym artykule przedstawiamy, jak skutecznie wdrożyć art. 176 KSH oraz jakie są związane z tym ryzyka.

Interpretacje ZUS dotyczące ubezpieczeń społecznych

Interpretacje wydawane przez ZUS w odpowiedzi na zapytania przedsiębiorców stały się dość jednolite. Nawet jeśli czynności wykonywane przez wspólników są opisane w sposób, który wyklucza ich ciągły charakter, ZUS często klasyfikuje je jako świadczenie usług przez wspólników na rzecz spółki, stosując przepisy art. 750 Kodeksu cywilnego dotyczącego świadczenia usług.

ZUS wskazuje, że przedsiębiorcy mogą wykorzystywać art. 176 KSH do stworzenia mechanizmu wynagradzania wspólników w sposób niezgodny z intencją tej regulacji prawnej. Często takie działania są uznawane za świadczenie usług, co skutkuje obowiązkiem objęcia ich ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi.

Decyzje Prezesa NFZ w zakresie składki zdrowotnej

Na początku 2023 roku niektóre decyzje NFZ uznawały, że wynagrodzenie za czynności spełniające wymogi art. 176 KSH nie podlega składce zdrowotnej. Przykładowo, w decyzji nr 5/2023 uznano, że stosunek prawny spełnia formalne przesłanki określone w art. 176 KSH. Sprawa dotyczyła czynności takich jak weryfikacja cennika usług spółki, kontrola jakości usług, weryfikacja dokumentów księgowych, weryfikacja płatności, analiza rentowności oraz kontrolowanie transportu towarów.

Jednakże, od połowy 2023 roku, NFZ zmienił podejście do oskładkowania PŚN, uznając, że instytucja ta powstała w specyficznych warunkach gospodarczych, które obecnie mogą być realizowane przez umowy cywilnoprawne, takie jak umowy sprzedaży czy kontraktacji. W rezultacie, NFZ zaczął klasyfikować te czynności jako świadczenie usług na rzecz spółki, co skutkuje obowiązkiem zapłaty składek zdrowotnych.

Co na to sądy?

Sądy w niewielu orzeczeniach dotyczących art. 176 KSH nie dają jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy mamy do czynienia z umową zlecenia pomiędzy spółką a wspólnikami, czy też z wynagrodzeniem za czynności niepodlegające oskładkowaniu. W dwóch wyrokach Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) potwierdził, że wynagrodzenie za PŚN nie podlega składce zdrowotnej.

• W wyroku z 28 września 2023 r. (sygn. II GSK 1810/22) NSA zgodził się z NFZ, że czynności mające charakter ciągły podlegają oskładkowaniu. Wyrok ten jednocześnie pośrednio sugeruje, że czynności powtarzające się, spełniające wymogi art. 176 KSH, nie powinny podlegać obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.
• W wyroku z 18 stycznia 2024 r. (sygn. II GSK 677/23) NSA badał, czy czynności wspólników, będących jednocześnie członkami zarządu, mogą być uznane za PŚN. Stwierdził, że czynności te były de facto stałymi i bieżącymi zadaniami, co wykluczało je z art. 176 KSH. Jednakże, sam fakt, że NSA podjął się analizy tych czynności, sugeruje możliwość braku oskładkowania po spełnieniu określonych przesłanek.

Czy warto obecnie wprowadzać art. 176 KSH do umowy spółki?

Jeżeli istnieje możliwość wstrzymania się ze zmianami umowy spółki, warto to zrobić do czasu ustalenia jednolitego stanowiska sądów w zakresie oskładkowania wynagrodzenia za PŚN. Jeśli wspólnik rzeczywiście realizuje takie czynności i chce otrzymywać wynagrodzenie, można tymczasowo zawrzeć inną umowę, np. umowę zlecenia, lub wystąpić o indywidualną interpretację do ZUS i Prezesa NFZ.

Co jeśli już wdrożyliśmy art. 176 KSH w spółce?

Dla tych, którzy już wdrożyli art. 176 KSH do umów spółek, zaleca się:

1. Dokonanie weryfikacji postanowień umowy spółki w świetle najnowszych interpretacji.
2. Zmianę lub wykreślenie z umowy spółki postanowień sprzecznych z nowymi wytycznymi.
3. Upewnienie się, że świadczenia są realizowane zgodnie z postanowieniami umowy spółki.
4. Zgromadzenie dokumentacji potwierdzającej sposób realizacji świadczeń, ich charakter i częstotliwość na wypadek ewentualnej kontroli ZUS.

PODSUMOWANIE

Wprowadzenie art. 176 KSH do umowy spółki z o.o. może przynieść wiele korzyści, jednak aktualne interpretacje ZUS i NFZ wskazują na ryzyko oskładkowania wynagrodzenia za PŚN. Zaleca się skonsultowanie z profesjonalnym pełnomocnikiem oraz rozważenie tymczasowych alternatyw, aż do ustalenia jednoznacznej linii orzeczniczej przez sądy.

Skontaktuj się z Mecenasem Iwoną Gleń w sprawie:

email: kancelaria@jasna3.com.pl
tel.: 81 820 05 64